Thomas Aquinas: Quaestiones disputatae de veritate

« Deform* in De Malo Case 1.

Place 1.

De malo, q.

2 a.

1 co.

[...]-28 Sed voluntas est causa alicuius quandoque quidem per se, quandoque autem per accidens; per se quidem, sicut quando per intentionem agit ad talem effectum, puta si aliquis volens invenire thesaurum, fodiens inveniat; per accidens autem, sicut quando praeter intentionem, puta si aliquis volens fodere sepulcrum, fodiendo inveniat thesaurum.

Sic ergo actus voluntarius quandoque est per se causa omissionis, non tamen ita quod voluntas directe feratur in omissionem, quia non ens et malum est praeter intentionem, et voluntatem, ut Dionysius dicit IV capite de Divin.

Nomin.

voluntatis autem obiectum est ens et bonum; sed indirecte fertur in aliquid positivum cum praevisione omissionis consequentis, sicut cum aliquis vult ludere, sciens quod ad hoc concomitatur non ire ad Ecclesiam; sicut et in transgressionibus dicimus, quod fur vult aurum non refugiens iniustitiae deformitatem.

Quandoque vero actus voluntarius est causa per accidens omissionis; sicut cum alicui occupato circa aliquem actum non venit in mentem id quod facere tenetur.

[...]-3 Case 2.

Place 2.

De malo, q.

2 a.

2 arg.

12.

Praeterea, idem accidens non potest esse in duobus subiectis.

Sed deformitas comparatur ad actum deformem sicut accidens ad subiectum.

Cum ergo peccati sit una deformitas, non potest unum peccatum consistere in duobus actibus, scilicet interiori et exteriori.

[...]-2 Case 3.

Place 2.

De malo, q.

2 a.

2 arg.

12.

Praeterea, idem accidens non potest esse in duobus subiectis.

Sed deformitas comparatur ad actum deformem sicut accidens ad subiectum.

Cum ergo peccati sit una deformitas, non potest unum peccatum consistere in duobus actibus, scilicet interiori et exteriori.

[...]-2 Case 4.

Place 2.

De malo, q.

2 a.

2 arg.

12.

[...]-1 Sed deformitas comparatur ad actum deformem sicut accidens ad subiectum.

Cum ergo peccati sit una deformitas, non potest unum peccatum consistere in duobus actibus, scilicet interiori et exteriori.

Manifestum est autem quod peccatum est in interiori actu voluntatis.

[...]-1 Case 5.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-11 Et sic patet quod peccatum est in plus quam culpa, licet secundum communem usum loquendi apud theologos pro eodem sumantur peccatum et culpa.

Qui ergo consideraverunt in peccato solum rationem mali, dixerunt quod substantia actus non est peccatum, sed deformitas actus.

Qui vero consideraverunt in peccato solum id unde habet rationem culpae, dixerunt peccatum in sola voluntate consistere.

[...]-6 Case 6.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-13 Qui vero consideraverunt in peccato solum id unde habet rationem culpae, dixerunt peccatum in sola voluntate consistere.

Sed oportet in peccato considerare non solum ipsam deformitatem, sed etiam actum deformitati substratum; quia peccatum non est deformitas, sed actus deformis.

Deformitas autem actus est per hoc quod discordat a debita regula rationis vel legis Dei.

[...]-4 Case 7.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-13 Qui vero consideraverunt in peccato solum id unde habet rationem culpae, dixerunt peccatum in sola voluntate consistere.

Sed oportet in peccato considerare non solum ipsam deformitatem, sed etiam actum deformitati substratum; quia peccatum non est deformitas, sed actus deformis.

Deformitas autem actus est per hoc quod discordat a debita regula rationis vel legis Dei.

[...]-4 Case 8.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-13 Qui vero consideraverunt in peccato solum id unde habet rationem culpae, dixerunt peccatum in sola voluntate consistere.

Sed oportet in peccato considerare non solum ipsam deformitatem, sed etiam actum deformitati substratum; quia peccatum non est deformitas, sed actus deformis.

Deformitas autem actus est per hoc quod discordat a debita regula rationis vel legis Dei.

[...]-4 1 Case 9.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-13 Qui vero consideraverunt in peccato solum id unde habet rationem culpae, dixerunt peccatum in sola voluntate consistere.

Sed oportet in peccato considerare non solum ipsam deformitatem, sed etiam actum deformitati substratum; quia peccatum non est deformitas, sed actus deformis.

Deformitas autem actus est per hoc quod discordat a debita regula rationis vel legis Dei.

[...]-4 Case 10.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-14 Sed oportet in peccato considerare non solum ipsam deformitatem, sed etiam actum deformitati substratum; quia peccatum non est deformitas, sed actus deformis.

Deformitas autem actus est per hoc quod discordat a debita regula rationis vel legis Dei. Quae quidem deformitas invenitur non solum in actu interiori, sed etiam exteriori.

[...]-3 Case 11.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-15 Deformitas autem actus est per hoc quod discordat a debita regula rationis vel legis Dei.

Quae quidem deformitas invenitur non solum in actu interiori, sed etiam exteriori.

Sed tamen hoc ipsum quod actus exterior deformis imputatur homini ad culpam, est a voluntate.

[...]-2 Case 12.

Place 3.

De malo, q.

2 a.

2 co.

[...]-16 Quae quidem deformitas invenitur non solum in actu interiori, sed etiam exteriori.

Sed tamen hoc ipsum quod actus exterior deformis imputatur homini ad culpam, est a voluntate.

Et sic patet quod si totum id quod est in peccato, considerare volumus, peccatum non solum consistit in privatione, neque solum in actu interiori, sed etiam in actu exteriori.

[...]-1 Case 13.

Place 4.

De malo, q.

2 a.

2 ad 6.

Ad sextum dicendum, quod illius actus cuius manu aliquis uteretur ad occidendum, esset quidem actus inordinatus, sed non haberet rationem culpae, nisi per comparationem ad illum qui utitur alterius manu.

Et similiter actus exterior membri habet deformitatem, sed non habet rationem culpae nisi per hoc quod est a voluntate.

Unde si essent duae personae voluntas et manus, manus non peccaret; sed voluntas peccaret non solum per actum proprium qui est velle, sed etiam per actum manus qua utitur.

[...]-1 Case 14.

Place 5.

De malo, q.

2 a.

2 ad 12.

Ad duodecimum dicendum, quod in utroque actu, interiori et exteriori, consistit deformitas peccati; sed tamen una deformitas est utriusque: quod ideo est, quia in uno eorum causatur deformitas ex alio. Case 15.

Place 5.

De malo, q.

2 a.

2 ad 12.

Ad duodecimum dicendum, quod in utroque actu, interiori et exteriori, consistit deformitas peccati; sed tamen una deformitas est utriusque: quod ideo est, quia in uno eorum causatur deformitas ex alio. Case 16.

Place 5.

De malo, q.

2 a.

2 ad 12.

Ad duodecimum dicendum, quod in utroque actu, interiori et exteriori, consistit deformitas peccati; sed tamen una deformitas est utriusque: quod ideo est, quia in uno eorum causatur deformitas ex alio. Case 17.

Place 6.

De malo, q.

2 a.

4 ad 2.

[...]-4 Et ideo quidquid horum sit malum, sive actus, sive inordinatio actus in finem, totum iudicatur malum.

Non autem totum iudicatur bonum nisi utrumque fuerit bonum; sicut nec iudicatur homo pulcher, nisi omnia eius membra fuerint decora; turpis autem iudicatur etiam si unum eius membrum fuerit deforme.

Et inde est quod actus malus non potest bene fieri; ex quo enim actus malus est, non potest esse integrum bonum; sed actus bonus potest male fieri, quia non requiritur quod sit integrum malum, sed sufficit quod sit particulariter malum. Case 18.

Place 7.

De malo, q.

2 a.

6 ad 3.

[...]-1 Sed si circumstantia constituat aliam speciem peccati disparatam, sequitur eumdem actum esse sub diversis speciebus peccati.

Nec hoc est inconveniens, quia species peccati non est species actus secundum suam naturam, sicut supra, dictum est, sed secundum esse morale, quod comparatur ad naturam actus sicut quale ad substantiam, vel potius sicut deformitas qualis ad subiectum.

Sicut ergo non est inconveniens quod idem corpus sit album et dulce, quae sunt diversae species qualitatis, et quod idem homo sit caecus et surdus, qui sunt diversi defectus secundum speciem; ita non est inconveniens quod idem actus sit in diversis speciebus peccati. 2 Case 19.

Place 8.

De malo, q.

2 a.

6 ad 8.

Ad octavum dicendum, quod defectus circumstantiae in natura non mutat speciem substantialem naturae, sed mutat speciem deformitatis; alia enim species monstri est quae causatur ex arctitudine loci, et ex multitudine materiae.

Et similiter est in proposito, ut dictum est. Case 20.

Place 9.

De malo, q.

2 a.

6 ad 11.

Ad undecimum dicendum, quod omnis circumstantia constituens aliquam speciem peccati, necesse est quod aggravet; quia si absque hac circumstantia non erat peccatum, facit de non peccato peccatum.

Si autem erat peccatum, inducit plures peccati deformitates.

Si autem talis circumstantia sit penitus ignorata tali ignorantia quae non habeat culpam, speciem peccati non constituet formaliter loquendo, sed materialiter tantum; sicut si aliquis accedit ad coniugatam quam non credit coniugatam, committit quidem id quod est adulterium, non quasi adulter, quia forma talis actus est ex ratione et voluntate.

[...]-2 Case 21.

Place 10.

De malo, q.

2 a.

6 ad 12.

Ad duodecimum dicendum, quod si circumstantia constituat speciem quae se habeat ad peccatum praeintellectum ut species eius, sicut adulterium ad fornicationem, non sunt duo peccata, sed unum, sicut Socrates non est duae substantiae, propter hoc quod homo est et animal; sed si constituat speciem disparatam peccati, erit quidem unum peccatum propter unam substantiam actus, sed multiplex propter multas et diversas deformitates peccati; sicut pomum est unum quale propter unitatem subiecti, sed multiplex quale propter diversitatem coloris et saporis. Case 22.

Place 11.

De malo, q.

2 a.

9 co.

[...]-14 Nec tamen propter hoc omnia peccata omissionis sunt paria, quia praecepta disparia sunt vel propter diversam auctoritatem praecipientis, vel propter diversam dignitatem aut necessitatem praeceptorum.

Peccatum vero transgressionis consistit in deformitate alicuius actus, quae quidem deformitas non tollit totum ordinem rationis, sed aliquid eius: puta, si aliquis comedat quando non debet, et remanet quod comedat ubi debet vel propter quod debet. Nec potest actu remanente totaliter rationis proportio tolli; unde dicit philosophus in IV Ethic.

quod si malum sit integrum, importabile fit, et se ipsum destruit.

[...]-2 Case 23.

Place 11.

De malo, q.

2 a.

9 co.

[...]-14 Nec tamen propter hoc omnia peccata omissionis sunt paria, quia praecepta disparia sunt vel propter diversam auctoritatem praecipientis, vel propter diversam dignitatem aut necessitatem praeceptorum.

Peccatum vero transgressionis consistit in deformitate alicuius actus, quae quidem deformitas non tollit totum ordinem rationis, sed aliquid eius: puta, si aliquis comedat quando non debet, et remanet quod comedat ubi debet vel propter quod debet. Nec potest actu remanente totaliter rationis proportio tolli; unde dicit philosophus in IV Ethic.

quod si malum sit integrum, importabile fit, et se ipsum destruit.

[...]-2 Case 24.

Place 11.

De malo, q.

2 a.

9 co.

[...]-16 Nec potest actu remanente totaliter rationis proportio tolli; unde dicit philosophus in IV Ethic.

quod si malum sit integrum, importabile fit, et se ipsum destruit.

Sicut ergo non omnis deformitas corporis est aequalis, sed quaedam est alia maior, secundum quod privantur plura ad decorem pertinentia vel aliquid principalius; ita non omnis deformitas vel inordinatio actus est aequalis, sed quaedam est alia maior.

Unde nec omnia peccata sunt paria. Case 25.

Place 11.

De malo, q.

2 a.

9 co.

[...]-16 Nec potest actu remanente totaliter rationis proportio tolli; unde dicit philosophus in IV Ethic.

quod si malum sit integrum, importabile fit, et se ipsum destruit.

Sicut ergo non omnis deformitas corporis est aequalis, sed quaedam est alia maior, secundum quod privantur plura ad decorem pertinentia vel aliquid principalius; ita non omnis deformitas vel inordinatio actus est aequalis, sed quaedam est alia maior.

Unde nec omnia peccata sunt paria. Case 26.

Place 12.

De malo, q.

2 a.

9 ad 2.

[...]-1 Unde peccatum dicitur mors animae non essentialiter sed effective.

Essentialiter vero peccatum est actus deformis vel inordinatus. Case 27.

Place 13.

De malo, q.

3 a.

2 co.

[...]-1 Dicendum quod apud antiquos circa hoc erat duplex opinio.

Quidam enim dixerunt, antiquitus, actionem peccati non esse a Deo, attendentes ad ipsam 3 peccati deformitatem, quae a Deo non est.

Quidam vero dixerunt actionem peccati esse a Deo, attendentes ad ipsam essentiam actus quam oportet ponere a Deo esse, duplici ratione: primo quidem ratione communi, quia cum ipse Deus sit ens per suam essentiam, quia sua essentia est suum esse, oportet quod quocumque modo est, derivetur ab ipso, nihil enim aliud est quod sit suum esse; sed omnia dicuntur entia per quamdam participationem.

[...]-12 Case 28.

Place 13.

De malo, q.

3 a.

2 co.

[...]-13 Cum enim aliquid est in debita dispositione ad recipiendum motionem primi moventis, consequitur actio perfecta secundum intentionem primi moventis; sed si non sit in debita dispositione et aptitudine ad recipiendum motionem primi moventis, sequitur actio imperfecta; et tunc id quod est ibi actionis, reducitur ad primum movens sicut in causam; quod autem est ibi de defectu, non reducitur in primum movens sicut in causam quia talis defectus consequitur in actione ex hoc quod agens deficit ab ordine primi moventis, ut dictum est, sicut quidquid est de motu in claudicatione, est ex virtute motiva animalis; sed quidquid est ibi de defectu, non est a virtute motiva, sed a tibia, secundum quod deficit ab opportunitate mobilitatis a virtute motiva.

Sic ergo dicendum,.... »